Askeri Konularda Uzman Avukat
Avukatlık Kanunu kapsamında avukatlar her alanda dava alabilir. Buna engel bir düzenleme yoktur. Tıp ve mühendislik alanları gibi uzmanlaşma avukatlıkta yoktur. Bu sebeple boşanma davasıyla ilgilenen avukatın askeri ceza hukuku avukatı veya askeri disiplin avukatı olmasında yasal engel yoktur. Fakat bu durum maalesef pratikte geçerli değildir. Yani ülkemizde askeri dava avukatı veya diye bir avukatlık branşı yoktur. Fakat ilgilendiği alan neticesi ile askeri ceza ve askeri disiplin hukuku konusunda tecrübe edinmiş askeri konularda uzman avukat bulmak mümkündür. Askeri ceza hukuku tamamen uzmanlaşmayı gerektiren başlı başına bir alandır. Askeri Mahkemelerle İlgilenen Avukatlar bu konuda birçok dosya yürütmesi ve uygulamanın nasıl olduğunu bilmesi gereklidir. Aksi durumda alınan dosyanın sizler adına olumsuz sonuçlar doğurmasına, mağdur olmanıza sebebiyet vermesi kaçınılmazdır. Askeri Mahkemelerle İlgilenen Avukatlar ülkemizde çok sınırlıdır. Askeri konularda uzman avukatlar askeri ceza hukuku ve askeri disiplin hukukunda uzmanlaşmıştır. 2017 tarihinden itibaren sivil yargıda görülen askeri davalar askeri avukatları daha da ön plana çıkarmıştır. İdare hukuku içerisinde yer alan askeri disiplin hukuku çok spesifik ve uzmanlık gerektiren bir branştır. Suçun işlenmesiyle bozulan askeri disiplinin kısa sürede sağlanıp sürdürülmesi ve askeri suçların önemli bir bölümünün genel suçlardan farklı özellikler taşıması nedeniyle, askeri suçlara ait davalara, öteden beri bu konuda ihtisas sahibi hakimlerden oluşan askeri mahkemeler bakmaktaydı. 16.04.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6771 sayılı kanunla Anayasa’ya eklenen geçici 21. madde uyarınca askeri mahkemeler ve askeri yüksek mahkemeler kaldırılmıştır. Askeri mahkemelerin görevleri sivil mahkemelere geçmiştir. Fakat Askeri Ceza Kanunu halen uygulanmaya devam edilmiştir. Dolayısıyla askeri konularda uzman avukat terimi halen insanlar arasında kullanılmaya devam etmektedir. Askeri disiplin suçları;
- Amire ve üste saygısızlık
- Emre itaatsizlik
- Bilerek doğru söylememek
- Kısa süreli kaçma ve izin süresini geçirme
- Kaçmaya kalkışanları haber vermemek
- Mahsus eşyanın harap olmasına sebebiyet vermek veya kaybetmek
- Astına hizmetle ilgisi olmayan emir vermek, hediye istemek veya borç almak
- Astlarını gözetim görevinde ihmal ve kusur
- Astına sövmek, hakaret etmek ve kötü davranmak
- Nöbet talimatına aykırı hareket etmek
- Hoşnutsuzluk yaratmak
- Sarhoşluk ve yasak edilen yerlere girmek
- Kumar oynamak
- Meslek kuruluşlarına, izin verilmeyen derneklere, spor kulüplerinin faal üyeliklerine girmek
- Yasak edilen kitap vesaireyi okumak veya bulundurmaktır.
Askeri Ceza Hukuku
Askeri suçlar; firar, emre itaatsizlikte ısrar, amir veya üste fiili taarruz, amir veya üstü tehdit, asta müessir fiil, isyan, fesat, kendini askerliğe elverişsiz hale getirme gibi sadece Askeri Ceza Kanununda yer alan ve ancak askeri şahısların işleyebilecekleri sırf askeri suçlar yanında; görevi ihmal, rüşvet, taksirle yaralama, casusluk gibi unsurları tamamen veya kısmen diğer kanunlarda veya Askeri Ceza Kanununda düzenlenmekle beraber cezalandırma bakımından TCK’ye yollama yapılan, asker olmayan kimseler tarafından da işlenebilen ve askeri bir yararı korumak amacını güden askeri suç benzeri suçlardır. Diğer bir tanımda ise Askeri suç; “Yalnızca asker kişi sıfatını taşıyan kişiler tarafından askeri bir hizmet veya görevin ihlâl edilmesi suretiyle işlenen suçlarla, unsurları kısmen veya tamamen genel ceza kanunlarında öngörülen ve askeri ceza kanunları tarafından ayrıca düzenlenen veya yapılan atıf dolayısıyla bu kanunların uygulama alanına dahil edilmiş bulunan, asker kişi sıfatını taşımayan kişiler tarafından da işlenebilen askeri bir yararı korumaya yönelik suçlar askeri suçlardır” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu davalara bakan avukatlara da askeri ceza avukatı veya askeri davalara bakan avukat denilmektedir. Askeri davalar ülkemizde çok sınırlı bilinen ve sadece askeri ilgilendiren bir alandır. Askeri Ceza Kanunu ile açıkça belirtilen kuralların ihlali durumunda ortaya çıkan askeri ceza davalarında alanında uzman askeri ceza avukatları tarafından yürütülmesi kişilerin hak kaybına uğramaması adına hayati öneme sahiptir. Bu tür davaların sonuçları da ceza davası olması gerekçesiyle kişiler için hayati sonuçlar doğurabilmektedir. Bu nedenle askeri davalarda alanında uzman askeri ceza avukatı ile hukuki destek almak büyük önem teşkil etmektedir. Askeri davalar uzmanlık gerektiren, hataya yer olmayan bir alandır. Çünkü hata durumunda telafisi imkansız cezalar ile karşılaşılması muhtemeldir.
Askeri Ceza Kanunu kapsamında soruşturma açılan ve yargılanan kişilere normal ceza davaları gibi süreç işletilmektedir. Çünkü askeri yargı kapatılmış ve bu işi sivil yargı üstlenmiştir. Fakat uygulanacak mevzuat yine aynı Askeri Ceza Kanunudur. Söz konusu Askeri Ceza Kanunu kapsamında görülen davalar şu davalardan oluşmaktadır:
İç hizmet kanunu kapsamındaki davalar,
Görevi ihmal ve kötüye kullanma davaları,
İsyan davaları,
Emre İtaatsizlik davaları,
Firar davaları,
İzin tecavüzü davaları,
Ast ve üste müessir fiil davaları,
Hizmete mahsus eşyayı tahrip ve terk etme davaları,
Taksirle adam öldürme davaları,
Silah kullanma yetkisi kapsamındaki suçlara ait davalar.
Askeri Ceza Yasası kendi başına bağımsız bir yasa olmaktan uzaktır. Türk Ceza Kanunu ve Genel Ceza Hukuku ile bağlantısı yoğundur. Askeri ceza hukukunda da suçlar ağırlıklarına göre askeri cürümler ve kabahatler olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Disiplin suçları tabiri caizse yarı kabahat yarı disiplinel anlamda yasak fiillerdir. Disiplinel anlamda yasak olan fiillerin askeri mahkeme olan bir disiplin mahkemesinde yargılanması ve hürriyeti bağlayıcı ceza ya da para cezası verilebilmesi bu hukuk dalını ve yapılanışını sivil disiplin hukukundan ayıran en önemli özelliktir.
Askeri Disiplin Hukuku
6413 sayılı askeri disiplin kanunu, 211 sayılı iç hizmet kanunu, 1632 sayılı askeri ceza kanunu, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde görülen şimdi İdare Mahkemesi, Asliye Ceza Mahkemesi ve Ağır Ceza Mahkemesine tevdi edilen davalar, adi, vazife ve harp maluliyetine ilişkin maddi manevi tazminat idari davaları, özel hukuk kapsamına giren maddi manevi tazminat, asker kişilerin özlük haklarına ilişkin tazminat davaları, görevden uzaklaştırma ve disiplin cezalarının iptali davalarının yürütülmesi askeri disiplin hukuku kapsamındadır.
Askeri Disiplin Kanunu’ndaki;
- Disiplin amirlerince verilen; uyarma, kınama, hizmete kısmi süreli devam ve aylıktan kesme cezaları,
- Disiplin kurulları ve disiplin amirlerince verilebilen; hizmet yerini terk etmeme ve oda hapsi cezaları,
- Yüksek disiplin kurullarınca verilen; silahlı kuvvetlerden ayırma cezalarının idare mahkemesi tarafından iptali ve yürütülmesinin durdurulması için açılacak idari davalar Askeri Disiplin Kanunu kapsamındadır.
Askeri İdare Mahkemeleri Kaldırıldı
Askeri idare mahkemeleri 16 Nisan 2017’de yapılan Anayasa değişikliği referandumunun kabul edilmesi ile kapatıldı. Artık askeri idare mahkemelerinin görev alanına giren davalar sivil idare mahkemelerinin konularına girmiş olup askeri konularla ilgili idari davalara sivil idare mahkemeleri tarafından bakılacaktır.
Askeri Ceza Mahkemeleri Kaldırıldı
Askeri ceza mahkemelerinin kaldırılması; 16 Nisan 2017’de yapılan Anayasa değişikliği referandumunun kabul edilmesi ile askeri ceza mahkemeleri de kapatıldı. Artık askeri cezanın kapsamına giren davalar sivil mahkemeler tarafından görülecek olup yine askeri ceza kanununa göre karar verilecektir. Bundan mütevellit artık askeri mahkemelerin bulunmaması yargılamaların daha şeffaf ve olması gereken gibi yapılmasına yol açacaktır. Askeri konularda uzman avukat artık müvekkillerini askeri ceza mahkemesinde değil sivil ceza mahkemelerinde savunacak ve savunmalarını sivil ceza mahkemeleri huzurunda verecektir. Askeri ceza avukatı olarak da adlandırabileceğimiz askeri konularda uzman avukat hem ceza muhakemesi kanununa hem de askeri ceza kanununa hakim olmak zorundadır.