Atama İptali Davası

Atama iptali davası; mesleğe başlarken ya da görev süresi boyunca kamu personelinin atamasının yapılmaması durumunda açılan idari davalara denir. Kamu personellerinin atama durumlarında idarenin tesis ettiği işlemlerin hukuka aykırı olması durumunda idari dava açılır. İdarenin kamu işlerini ve hizmetlerini yürüten personellere memur denir. İdari yargının görev içeriğinde memurların atama işlemleri için açılan davalar da girer. Kısacası atama işlemi ile ilgili davalar İdare Mahkemesinde açılır.

Makalemizin konusuna gelirsek, memurların atama taleplerinin reddi, il içinde ya da il dışında görev yaptığı yer haricinde başka bir yere isteği dışında atanması, kendisinin atanmak istediği yere atanmaması gibi atanma işlemine dair konular yer verilecektir.

Askeri ve polis davaları içerisinde en fazla dava türü Atama iptali davasıdır. Atama işlemi tebliğ edildikten sonra 60 gün içinde işlemin iptali ve yürütülmesinin talebiyle yetkili idare mahkemesine atamanın iptali davası açılmalıdır.

Diğer tüm işlemler gibi Atama işlemi de bulunması zorunlu yetki, şekil, sebep, konu, amaç unsurlarını taşımalıdır. Bu unsurlardan birinin yokluğu atama işlemini iptal edilebilir hale getirir. Bu sebeple atama işleminin iptali amacıyla yürütme durdurma istemli iptal davası açılmalıdır.

TSK’da Subay ve Astsubaylar “Subay Astsubay Atama Yönetmeliği” Uzman Erbaşlar ise “Uzman Erbaş Yönetmeliğine” göre atamaya tabi tutulmaktadırlar.

Subay Astsubay Atama Yönetmeliği’nde; Kadroya göre atama ilkesi, Hizmet ihtiyacına göre değişik garnizonlara atama ilkesi, Atamada planlı değişim ilkesi, Asgari sayıda garnizon değiştirme ilkesi, Hizmet safahatı puanı ilkesi, Personel destekleme öncelikleri ilkesi, Garnizon hizmet süresinin tamamlanması ilkesi, Atamanın ertelenmemesi ilkesi mevcuttur. Bahsi geçen bu ilkelere aykırı atama işlemi tesis edilmesi halinde hukuka aykırılık durumu mevcut olacak ve atama iptal davası açılabilecektir.

Meslek programları ve meslek içi eğitim esasları, Kadro ihtiyaçları, Kıta hizmeti zorunluluğu, Terfi durumu, Sınıf, branş, fonksiyon alanı ve ihtisasları, Kendisinin, eşinin ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının atamaya esas hayati önemi haiz sağlık durumları, İdari, asayiş ve zaruri sebepler, Personelin atanma isteğinde belirttiği yerler. Bakmakla yükümlü olduğu ve aynı çatı altında yaşayan anne, baba veya yargı kararıyla vasi tayin edilmesi kaydıyla kardeşin atamaya esas hayati önemi haiz sağlık durumları atamalarda dikkate alınacak esaslardır. Yine bu hususlara aykırı atama işlemi tesis edilmesi halinde hukuka aykırılık durumu mevcut olacak ve atama iptal davası açılabilecektir.

Garnizon hizmet süresine ve genel atama dönemine bağlı kalınmaksızın atama yapılabilecek haller ile Garnizon hizmet süresini tamamlamadan atandırılmayı gerektiren haller yönetmelikte sınırlı sayıda düzenlenmiştir.

Atama iptali davası özelinde;

Atama işlemlerinde eş durumu, çocukların eğitim durumu, sağlık ve aile birliği sağlanması ilkesinin dikkate alınmaması.
Atama işlemlerinde takdir yetkisinin idare tarafından hukuka aykırı kullanılması.
Tercih dışı atamalarda atanan kişinin özür durumunun korunmaması.
Kurumlar arası atamalarda kurumun muvafakat vermemesi.
Emsali personele benzer şekilde atanıp atanmadığı.
Başarısızlık ya da disiplin soruşturması sebebiyle yapılan cezalandırma aracı olarak kullanılan hukuka aykırı atamalar.
Atama talebinin hukuka aykırı olarak kabul edilmemesi.
Garnizon süresini dolmadan hukuka aykırı atama işleminin tesis edilmesi.
Atama işlemi tesis edilirken kadro esası ilkesine uyulmaması.
Atamada sıra ve istek esası ilkesine uyulmaması.
İdari ve zaruri nedenler ile yapılan atama işlemlerinin açıklanamaması.
Atama işleminde kamu yararı ve hizmet gerekleri ilkesine uyulmaması.
Keyfi ve cezalandırıcı atama işlemi yapılması.
Sağlık durumunun atama işleminde dikkate alınması.
Atama talebinde safahat puanlarının değerlendirilmemesi.
Kadro ihtiyacı sebebiyle tesis edilen hukuka aykırı atamalar.
Komutanlık tarafından yapılan keyfi atamalar.
Geçici görevlendirmenin süreklilik göstermesi ve atama gibi sürdürülmesi, en fazla görülen hukuka aykırılıklardır.

Atama işlemleri yönetmeliklerde düzenlenmekle birlikte hukuka aykırı olduğu düşünülen her somut olayın kendi içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir. İlgililerin “Atama İstek Formunda” atama istedikleri İl/ilçeye neden atanmak istedikleri ile ilgili detaylı açıklama yapmasında fayda bulunmaktadır. Genel atamaların açıklanması sonucu talep ettikleri İl/İlçeye ataması gerçekleştirilmeyen ilgililerin atama işleminin tebliğine müteakip 60 gün içerisinde yürütmeye durdurma talepli atama iptal davası açmak suretiyle yasal yollara başvurmasında hukuki yarar bulunmaktadır. Yürütmeyi Durdurma talepleri ile ilgili İdare Mahkemeleri ortalama olarak 2-3 ay içerisinde karar vermektedir.

A.Y.İ.M. 2013-1218 E. ve 2014-121 K. sayılı kararında; aynı garnizonda davacıdan daha fazla kalış süresine sahip, atamaya engel sağlık raporu olmayan, eş ve çocuk durumundan kaynaklı mazereti de bulunmayan başkaca personel bulunmasına rağmen eşi çalışmakta olan davacının garnizon dışına atamasının gerçekleştirilmesinin hukuka aykırı olduğuna karar verilmiştir.

Danıştay 2. Daire’nin 13.04.2021 tarihli kararında “…Şırnak ilinde uzman jandarma olarak görev yapan davacının, 2015 yılı genel atamaları ile … İl Jandarma Komutanlığı emrine atanmasına ilişkin işlemin iptali …avacının çocukları için belirlenen eğitim standartlarının ancak belirli kriterleri sağlayan eğitim kurumlarında mevcut olması, bu kurumlar arası nakillerin kontenjana ve sınav koşuluna bağlı olması nedeniyle davacının Adana iline atanması durumunda aile birliğinin sağlanamayacak olması durumu karşısında, Anayasa ile güvence altına alınmış olan aile birliğinin kurulmasının ve çocuğun ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürmesinin sağlanması bakımından davacının atamasının çocuklarının eğitim gördüğü Bursa Garnizonuna yapılması gerekirken, bu amaçla yaptığı başvurunun reddi ile Adana iline atanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık, … Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir…” denilmektedir.

Danıştay 2. Daire’nin 04.12.2019 tarihli kararında “…subay, astsubay, hakim ve savcılar gibi zorunlu yer değiştirmeye tabi kamu görevlilerinin atandıkları yere, memur olan eşlerinin atamalarında, eşin görev yaptığı kurumla ilgili olarak norm kadro sayılarına ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı, kurumların hizmet puanı veya kadro yetersizliği gibi nedenlerle, zorunlu atamaya tabi personelin memur olan eşini atamama veya ücretsiz izin almaya dolaylı olarak zorlama gibi bir yola başvuramayacakları açıktır. Bu durumda; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, davacının zorunlu yer değiştirmeye tabi … ilinde Jandarma Astsubay Üstçavuş olarak görev yapan eşi nedeniyle, 2016 yılı Ocak ayı Özür Grubu Yer Değiştirme Başvurularında, … ilindeki okullara atanma isteminin, anılan Yönetmeliğin 9. maddesi uyarınca, norm kadro durumu yahut hizmet puanı gibi hususlar dikkate alınmaksızın, istemi doğrultusunda kabul edilmesi gerekmekte iken, puan yetersizliği öne sürülerek başvurusunun reddedilmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir…” denilmektedir.

Memur Atama İptal Davası

İdarenin kamu hizmetlerini yerine getiren kişilere yahut personellere memur sıfatı ile adlandırabiliriz. Memurlar ile ilgili davalar idari yargının temel işlerinden birini oluşturmaktadır. Memurlarla ilgili davaları da kendi içinde atama ve atama isteminin reddi işlemleri, disiplin işlemleri, parasal haklar, özlük hakları, diğer memur işleri diye alt başlıklara ayrılabilir.

İl içinde veya il dışında görev yapan memurların isteği dışında çalıştığı yerden başka bir yere ataması yapılması halinde veya kendi istediği bir göreve atanmaması durumunda memur atama iptali davaları en çok rastlanan uyuşmazlık durumlarıdır. Bu konu ile alakalı atama sebebi disiplin soruşturması sonucunda getirilen teklifler olabilir ya da, ihtiyaç idarenin işleyişindeki rotasyon veya hizmet gereği de olabilir. Yapılan bu atama işlemlerinin kamu yararına ve hizmet gereklerine uygun olup olmadığı İdare Mahkemesi tarafından denetlenmektedir. Tabi aynı şekilde atama isteminin reddi işlemleri de bu denetime tabidir.

Atama davalarında dava konusu işlemin kamu yararı ve hizmet gerekleri içerisinde yapılıp yapılmadığının denetimi yapılmaktadır.
Atama işlemi ataması yapılan memurun geçirdiği bir soruşturmaya nedeniyle yapılmışsa; aynı soruşturma sonucunda memura disiplin cezası verilip verilmediği, atama işleminin ikinci bir ceza niteliği taşıyıp taşımadığının denetimi yapılmaktadır.
Soruşturmaya dayalı yapılan atamalarda bu atamanın kişinin görev yerinin değiştirilmesini gerektirecek nitelikte olup olmadığının veya aynı il içinde bir birime atama yapılıp yapılamayacağı hususu denetlenmektedir.
Bütün istek dışı atama işlemlerinde atanan kişinin özür durumunun korunup korunmadığının ve özür durumunun niteliğine göre bu özrünün giderilip giderilmediğinin denetimi yapılmaktadır.
Rotasyona bağlı atama işlemlerinde istek dışı atananların ilgili mevzuatlarına göre çalışma süresi, çalışma bölgesi, hizmet puanlarının üstünlüğü hususlarına uyulup uyulmadığının denetimi de yapılmaktadır.
Kurumlar arası atamalarda atanmak istenilen kurumun atamaya onay vermesi ancak çalışılan kurumun muvafakat vermemesi durumunda davacının çalıştığı kurumda hizmetine ihtiyaç bulunup bulunulmadığının denetimi yapılmaktadır.
Atama istenilen yerde atanmak istenilen memurun hizmetine ihtiyaç olunup olmadığının ve önceki görev yerinde de bulunması gerektiği ve hizmetine ihtiyaç duyulup duyulmadığının denetimi yapılmaktadır.
Atama istemlerinin reddi işlemine veya isteksiz olarak alt bölgelere yapılan atamalara karşı açılan davalarda davacı ile aynı kurumda çalışan emsali personellerin benzer şekilde atanıp atanmadığına bakılarak denetimi yapılmaktadır.
İdarece mevzuatta düzenlenen şartları taşımadığı halde yapılan mevzuata aykırı işlemler her zaman geri alınabilir.

Atama İptali Davası Ne Kadar Süre İçinde Açılmalıdır?

İdari yargı içeriği olarak idari işlem ve eylemlere karsı açılacak iptal ve tam yargı davaları belli süreleri vardır ve bu süre zarfında açılmalıdır. Oluşan bu uyuşmazlığın idari yargı yerince karara bağlanabilmesi için yasada belirtilen süre içinde idari davanın açılmalıdır. Atama işleminin iptali yetkili mahkeme son görev yapılan yer İdare Mahkemesidir. Eğer atama gerçekleşmediyse atamanın iptaline karar veren yer İdare Mahkemesidir. Buda genelde Ankara İdare Mahkemeleri olmaktadır. Nedenine bakacak olursak çünkü, Bakanlıkların merkezi Ankara’dadır.

İdari yargıda görülen davaların çoğunluğu Atama davalarıdır. Atama yapılmadığı durumlarda , talep reddi kararı tebliğ edildikten sonra 60 gün süresi vardır bu süreç içerisinde işlemin iptali talebi ile yetkili idare mahkemesine yürütme durdurma talepli iptali davası açılmalıdır.

Atama İptali Davasında Yürütme Durdurma Talep Edilebilir mi?

Yürütme durdurma kararları, idari işlemin uygulanmasını durduran dava konusu; diğer bir söyleyiş ile, icrailik niteliğini askıya alan ve bahsedilen işlemin tesisinden önceki hukuki durumun geri gelmesini sağlayan geçici nitelikte kararlardır. Yürütmenin durdurulması, iptal davasından ayrı ve bağımsız bir dava türü değildir. Yürütme durdurma, sadece iptal davasıyla birlikte istenir. Yürütme durdurma talebinin kabulü halinde bir yargı kararı gibi hüküm ve sonuç verir.

Yürütme durdurma kararı verilmesi için 2 şart vardır. Bu şartlar;

İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması,
İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması.

Yukarıda anlatılan 2 şart aynı anda gerçekleşirse yürütme durdurma kararı verilebilir.

Yürütme durdurma kararı verildiği andan itibarın 30 gün süreç başlar bu süre de idare uygulamaya koymak zorundadır. Atama iptali davası açarken yürütme durdurma talep edilmelidir. Yürütme durdurma kararı 2-3 ay gibi kısa süre içinde idare mahkemesi tarafından karar verilir.

Naklen Atama İptali

Atama işlemlerinde oluşan uyuşmazlıklar çözümünde idari yargı yerleri görevlidir. İşlemlerin hukuka aykırı durumlarında, yetki, şekil, konu, sebep ve amaç unsurları bakımından hukuka uygun olup olmadığı denetlenmelidir. Fakat İdare Mahkemeleri, idarenin yerine geçip karar vermekle sorumlu değildir. Kısaca örnekleyecek olursak kişi genel müdür veya daire başkanı olarak atansın diyemez.

İdari kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68. maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler. Memurlar istekleri ile kurumlarında kazanılmış hak derecelerinin en çok üç derece altında aynı veya başka yerlerdeki kadrolara atanabilirler. Aşağı dereceye atananların 68 inci maddede yazılı süre kaydı aranmaksızın eski derecelerine tekrar atanmaları mümkündür.

Atama İptali Davası Sıklıkla Görülen Hukuka Aykırılıklar Nelerdir?

Atama iptali davası için idari davalar incelendiğinde en fazla görülen hukuka aykırılıkları aşağıdaki şekildedir.

Atama yönergelerinde yer alan düzenlemelerin kanuna uygun olmaması.
Atama işlemlerinde eş durumu, çocukların eğitim durumu, sağlık ve aile birliği sağlanması ilkesinin dikkate alınmaması.
Atama işlemlerinde takdir yetkisinin idare tarafından hukuka aykırı kullanılması.
Tercih dışı atamalarda atanan kişinin özür durumunun korunmaması.
Kurumlar arası atamalarda kurumun muvafakat vermemesi.
Emsali personele benzer şekilde atanıp atanmadığı.
Başarısızlık ya da disiplin soruşturması sebebiyle yapılan hukuka aykırı işlemler. Disiplin soruşturması neticesinde memura ceza verilmemesi.
Atama talebinin hukuka aykırı olarak kabul edilmemesi.
Garnizon süresini dolmadan hukuka aykırı atama işleminin tesis edilmesi.
Atama işlemi tesis edilirken kadro esası ilkesine uyulmaması.
Atamada sıra ve istek esası ilkesine uyulmaması.
İdari ve zaruri nedenler ile yapılan atama işlemlerinin açıklanamaması.
Atama işleminde kamu yararı ve hizmet gerekleri ilkesine uyulmaması.
Keyfi ve cezalandırıcı atama işlemi yapılması.
Sağlık durumunun atama işleminde dikkate alınması.
Atama talebinde safahat puanlarının değerlendirilmemesi.
Kadro ihtiyacı sebebiyle tesis edilen hukuka aykırı atamalar.
Komutanlık tarafından yapılan keyfi atamalar.
Geçici görevlendirmenin süreklilik göstermesi ve atama gibi sürdürülmesi.

Detaylı bilgi için lütfen ofisimizi ziyaret edebilir yahut ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.