Gümrük Kaçakçılığı oldukça ciddi suçlardandır. Kaçakçılık, “Devlete vermekle mükellef olduğu vergi ve resmi vermemek için hile kullanmak, alım satımı yasak maddeleri gizlice alıp satmak ve bu suretle menfaat temin eylemektir” şeklinde tanımlanmıştır. 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu bugünkü halini almadan önce kanundaki suçlar ithalat ve ihracat kaçakçılığı diye ikili bir ayrıma tabi olarak tasnif edilmekteydi. Fakat 6455 Sayılı Gümrük Kanunu İle Bazı Kanun VeKanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 18.06.2014 tarih ve 6545 sayılı Kanun, 28.11.2017 tarih ve 7061 sayılı Kanun, 7255 ve son olarak 7318 sayılı Kanunlarla yapılan değişiklikler sonrası dörtlü bir ayrıma gitmek gerekmektedir.
Gümrük Kaçakçılığı
İhracat Kaçakçılığı
– İhracı Kanun Gereği Yasak Olan Eşyayı Ülkeden Çıkarma Suçu
-Teşvik, Sübvansiyon Veya Parasal İadelerden Yararlanmak Amacıyla İhracat Gerçekleşmediği Hâlde Gerçekleşmiş Gibi Gösterme Ya da Gerçekleştirilen İhracata Konu Malın Cins, Miktar, Evsaf Veya Fiyatını Değişik Gösterme Suçu
İthalat Kaçakçılığı
– Gümrük İşlemlerine Tabi Tutmadan Ülkeye Eşya Sokma Suçu
– Eşyayı, Aldatıcı İşlem Ve Davranışlarla Gümrük Vergileri Kısmen Veya Tamamen
Ödenmeksizin Ülkeye Sokma Suçu
– Serbest Dolaşımda Bulunmayan Eşyanın Rejim Hükümlerine Aykırı Olarak Gümrük
Bölgesinde Bırakılması Suçu
– Belli Bir Amaç İçin Kullanılmak Veya İşlenmek Üzere Ülkeye Geçici İthalat Ve Dâhilde
İşleme Rejimi Çerçevesinde Getirilen Eşyayı, Hile İle Yurt Dışına Çıkarmış Gibi İşlem
Yapma Suçu
– Özel Kanunları Gereğince Gümrük Vergilerinden Kısmen Veya Tamamen Muaf Olarak
İthal Edilen Eşyayı, İthal Amacı Dışında Başka Bir Kullanıma Tahsis Eden, Satma Veya
Devretme Ya Da Bu Özelliğini Bilerek Satın Alma Veya Kabul Etme Suçu
– İthali Kanun Gereği Yasak Olan Eşyayı Ülkeye Sokma Suçu
Tütün ve Alkollü İçki Kaçakçılığı
– Bandrol, Etiket, Hologram, Pul, Damga Veya Benzeri İşaretlerin Taklitlerini İmal Etme Veya Ülkeye Sokma İle Bunları Bilerek Bulundurma, Nakletme, Satma Suçu
– Özel İşaret Ve Etiketleri Amacına Aykırı Yayma, Alma, İlgili Kurumu Yanıltarak Temin Etme, Tedarik Amacına Aykırı Kullanma Suçu
– Bandrolsüz Veya Sahte Bandrollü Tütün Mamulleri, Makaron, Yaprak Sigara Kâğıdı, Etil Alkol, Metanol Ve Alkollü İçkileri Ticari Amaçla Üretme, Bulundurma, Nakletme, Satışa Arz Etme, Satın Alma Suçu
– Yetkisiz Tütün, Doldurulmuş Makaron Veya Sigara Kağıdı Ticareti Suçu
Akaryakıt Kaçakçılığı
– Ulusal Marker Uygulamasına Uygun Olmayan Akaryakıtı Ticari Amaçla Üretme, Bulundurma, Nakletme, Satışa Arz Etme, Satma, Satın Alma Suçu
-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan İzin Almadan; Akaryakıt Haricinde Kalan Petrol Ürünlerinden Akaryakıt Üretme Veya Bunları Doğrudan Akaryakıt Yerine İkmal Ederek Üretme, Satışa Arz Etme, Satma, Bulundurma, Bu Özelliğini Bilerek Ticarî Amaçla Satın Alma, Taşıma Veya Saklama Suçu
– Çalıntı Hidrokarbon Ve Türevlerini Satışa Arz Etme, Satma, Bulundurma, Ticari Amaçla Satın Alma, Taşıma, Saklama Suçu
– Lisansa Esas Teşkil Eden Belgelerde Belirlenenlere Aykırı Olarak Sabit Ya Da Seyyar Tank, Düzenek Veya Ekipman Bulundurma Suçu
– Yetkisiz Ulusal Marker Üretme, Satışa Arz Etme, Satma, Yetkisiz Kişilerden Satın Alma, Kabul Etme, Nakletme Veya Bulundurma Suçu
Gümrük Kaçakçılığı ve Suçlarında Ortak Hükümler
5607 sayılı KMK 3’üncü maddesinde bugüne dek yapılmış pek çok değişikle şekillenmiş kaçakçılık suçları bulunmaktadır. Hem 3’üncü maddenin kendi içerisinde hem de diğer bazı maddelerinde suçlara ilişkin uygulanması öngörülen hükümler mevcuttur.
Bu ortak hükümlerden ilki KMK’nın 3/5 maddesidir. Bu madde “Birinci ila dördüncü fıkralarda tanımlanan fiillerin işlenmesine iştirak etmeksizin, bunların konusunu oluşturan eşyayı, bu özelliğini bilerek ve ticarî amaçla satın alan, satışa arz eden, satan, taşıyan veya saklayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır” şeklindedir. 3’üncü maddenin ilk dört fıkrasında sayılan suçlara iştirak etmeyen ancak suça konu eşyayı 5’inci fıkrada anılan eylemlere konu eden kişi bu maddeye göre cezalandırılacaktır. Suça konu eşyanın 1 ila 4’üncü fıkralarda sayılan suçlara konu olduğu ve bu kapsamda sınırlama getirildiğine dikkat edilmelidir.
Suça konu eşyanın niteliğine bağlı olarak uygulanan KMK’nın 3/10 maddesi ise; “Kaçakçılık suçunun konusunu oluşturan eşyanın akaryakıt ile tütün, tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kâğıdı, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek cezalar yarısından iki katına kadar artırılır, ancak bu fıkranın uygulanması suretiyle verilecek ceza üç yıldan az olamaz” şeklindedir. Bu fıkra KMK’nın 1 ila 9’uncu fıkraları açısından uygulama alanı bulacaktır. Akaryakıt ile tütün, tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kâğıdı, etil alkol, metanol ve alkollü içkilerin konu edildiği kaçakçılık faaliyetlerinden devletin mali kaybının fazla olması ve kayıt dışı ekonomi oluşumuna elverişli oluşundan ötürü bu nitelikli hal kanuna eklenmiştir.
Bir diğer ortak hüküm 22’nci fıkrada düzenlenmiştir. Buna göre; “Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçların konusunu oluşturan eşyanın değerinin fahiş olması hâlinde, verilecek cezalar yarısından bir katına kadar artırılır. Eşyanın değerinin hafif olması hâlinde verilecek cezalar yarısına kadar, pek hafif olması hâlinde ise üçte birine kadar indirilir.” Eşyanın değeri KMK’nın 15’inci maddesine göre belirlenecek olan “gümrüklenmiş değer” dir. Eşyanın değerinin fahiş, hafif veya pek hafif olması durumları Yargıtay içtihatlarına göre belirlenmiştir.
KMK kapsamındaki suçlarla ilgili olarak 4’üncü madde nitelikli halleri düzenlemektedir. Buna göre; 5607 sayılı KMK’da sayılan suçların bir örgütün faaliyeti kapsamında işlenmesi durumunda faile verilecek ceza iki kat artırılır.(m. 4/1) Üç veya daha çok kişi tarafından müşterek olarak işlenmesi halinde ise ceza yarı oranında artırılacaktır.(m. 4/2) Suçların tüzel kişinin faaliyeti kapsamında işlenmesi halinde güvenlik tedbirine hükmolunur.(m. 4/3)
KMK’da ihdas edilen suçların, “kaçakçılık fiillerini önlemek, izlemek, araştırmak ve soruşturmakla görevli kişiler tarafından veya meslek ve sanatın sağladığı kolaylıklardan yararlanmak suretiyle işlenmesi” durumunda ceza yarı oranında artırılacaktır.(m. 4/4) Bu kişiler kaçakçılıkla mücadelede görev aldıkları için kanun koyucu suçu kolaylaştırmalarını dahi müşterek faillik olarak değerlendirmiştir. Kaçakçılık suçlarının işlenmesi esnasında sahtecilik suçlarından birinin de işlenmesi halinde ayrıca bu suçtan da ceza verilir. (m. 4/5)
KMK’nın 4’üncü maddesinin 6’ncı fıkrası özel bir iştirak şekli olarak değerlendirilebileceği gibi özel bir ihmali suç da oluşturmaktadır. Bu fıkrada kaçakçılık eylemlerini önleme, izleme ve araştırmayla görevli olan kamu görevlilerinin bir şekilde kaçakçılık suçlarının işlenmesine göz yumması suç olarak düzenlenmiştir. Bu görevleri yapmakla mükellef kişilerin garantörlük yükümlülüğü altında olduğu açıktır. Kaçakçılık eylemlerini önleme, izleme ve araştırmayla görevli kişiler neticenin ortaya çıkmasını engelleme noktasında özel bir yükümlülük altındadırlar. Dolayısıyla kamu görevlisinin buradaki göz yumması şeklinde ihmali davranışı “görünüşte ihmali suç” teşkil edecektir. Göz yumma şeklindeki davranış gümrük işlemleri esnasında kaçakçılık faaliyetini engellememe şeklinde olabileceği gibi sigara, akaryakıt, tütün ve alkol kaçakçılığı eylemlerinin her bir şeklinde söz konusu olabilir. KMK’nın açık düzenlemesi ile burada oluşan ihmali suç müşterek fail olarak cezalandırılmayı gerektirmektedir. “Kaçakçılık fiillerini önlemek, izlemek ve araştırmakla görevli olup da bu Kanunda tanımlanan suçların işlenmesine kasten göz yuman kişi, işlenen suçun müşterek faili olarak sorumlu tutulur.”(m. 4/6)
Gümrük Kaçakçılığı
“Kaçakçılık suçunun konusunu oluşturan eşyanın, Devletin siyasî, iktisadî veya askerî güvenliğini bozacak ya da çevre veya toplum sağlığını tehdit edecek nitelikte olması halinde, fiil daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, verilecek hapis cezası on yıldan az olamaz.”(m.4/7)
Akaryakıt kaçakçılığında satışın, “lisansa esas teşkil eden belgelerde belirlenenlere aykırı olarak” kurulmuş “sabit ya da seyyar tank, düzenek veya ekipman kullanılarak gerçekleştirilmesi halinde” verilecek cezalar iki kat artırılacaktır.(m. 4/8)
“Tütün ve tütün mamulleri, alkollü içkiler, akaryakıt, uyuşturucu, silah ve mühimmat, elektronik eşya ve canlı hayvan, et, çay, şeker, zeytin gibi gıda maddeleri ile gerekli görülen hallerde diğer kaçakçılık türleri ile ilgili mahkûmiyet hükmü kesinleşenler, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca kamuoyuna ilan edilebilir. Bu ilanın süresi, nasıl yapılacağı ve ilan edilecek kaçakçılık türleri gibi hususlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.”(m.4/9)
