TSK’da görev yapan personel belirli koşulları sağlamak şartı ile statü geçiş sınavlarına katılmaktadır (Sözleşmeli Erlikten Uzman Erbaşlığa, Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa, Astsubaylıktan Subaylığa vb). Yazılı sınav, mülakat ve sağlık muayenesi müspet olanlar ilgili kurslara katılarak sınıf okullarındaki eğitime müteakip yeni rütbeleri ile görevlerine devam etmektedirler.
Örneğin; 926 sayılı TSK Personel Kanunu’nun 109. maddesinde “Türk Silâhlı Kuvvetlerinin ihtiyacı göz önüne alınarak her sene tespit edilecek kontenjan nispetinde emsali arasında temayüz etmiş en az dört yıl süreli fakülte veya yüksek okulları bitiren astsubaylar; bağlı olduğu kuvvet komutanlığının, Jandarma Genel Komutanlığının veya Sahil Güvenlik Komutanlığının teklifi üzerine kendi sınıflarında veya askerî hâkim sınıfı hariç olmak üzere öğrenimlerinin ilgilendirdiği ihtiyaç duyulan sınıflarda aşağıdaki şartlarla teğmen nasbedilirler:
a) Subaylık için sınava müracaat tarihinde en az kıdemli çavuş rütbesinde ve astsubay olarak dördüncü hizmet yılını tamamlamış, yedinci hizmet yılını bitirmemiş olmak.
b) Subaylık için sınava müracaat tarihinde sicil notu ortalaması, sicil tam notunun yüzde doksan ve daha yukarısı olmak.
c) Askerî disiplin, tutum ve davranışları, görevindeki başarısı, meslekî bilgi ve yetenekleri ile genel kültürü bakımından subaylığa lâyık bulunduğu sıralı sicil üstleri tarafından onanmış olmak. (Nitelik Belgesi)
d) Yapılacak seçme sınavlarında ve subaylık nosyonu kazandırma eğitiminde başarılı olmak. Yapılacak seçme sınavlarında başarı gösterenlerin sıralaması, personelin sınav notu ile almış olduğu madalya, ödül, takdir, taltif ve cezalar da dikkate alınmak suretiyle yönetmelikle belirtilen esaslara göre yapılır.” denilmektedir.
Statü geçiş sınavlarına müracaatın kabul edilmemesi ile ilgili en çok karşılaşılan kıstas Nitelik Belgesinin olumsuz olmasıdır. Nitelik belgesinin tanzim edilmesinde objektif kriterlere göre değerlendirme yapılması önem arz etmektedir. Menfi yönde tanzim edilen nitelik belgesinin somut belgeler ile desteklenmesi aranmaktadır. Kişisel husumetten kaynaklı sübjektif değerlendirme sonucu olumsuz tanzim edilen nitelik belgesi hukuka aykırılık teşkil etmektedir.
Yüksek Mahkeme A.Y.İ.M.’in 23.01.2002 tarihili 2001/319 E. ve 2002/107 K. sayılı kararında “……davacıya verilen oda hapsi cezasının ve yapılan ikazın sübjektif degerlendirmelerden kaynaklandıgı, ikinci sicil üstü tarafından altı ay kadar önce 3 Ekim 2000 tarihinde mesai mefhumu gözetmeksizin özverili çalısmalarından dolayı takdir edilmis bulunan davacının mesleki yasamında sergiledigi basarılarından dolayı aldıgı takdir, taltifler ve liyakati göz önünde bulunduruldugunda hakkında düzenlenmis bulunan menfi nitelik belgesinin ikinci sicil üstünün objektif olmayan degerlendirmelerinden kaynaklandıgı sonucuna ulasılmıstır. Açıklanan nedenlerle sebep ve amaç unsurları yönünden hukuka aykırı islemin IPTALINE” denilmektedir.
Statü geçiş sınavına müracaatı kabul edilmeyen personelin bu durumda İdare Mahkemesinde iptal davası açmasında fayda bulunmaktadır. İptal davası açmak için İYUK’un ilgili maddeleri gereği personelin görevli bulunduğu yer İdare Mahkemesinde 60 gün içerisinde iptal davası açması gerekmektedir.
