TSK Disiplin Kanunu hükümleri subaylar, astsubaylar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler, erbaş ve erler ile askeri öğrencileri kapsamaktadır. Subay, astsubay ve uzman erbaşlar ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilebilecek disiplin cezaları ağırlık derecesine göre aşağıda belirtilmiştir;
a) Uyarma
b) Kınama
c) Hizmete kısmi süreli devam
ç) Aylıktan kesme
d) Hizmet yerini terk etmeme
e) Oda hapsi
f) Silahlı Kuvvetlerden ayırma
Uyarma, kınama, hizmete kısmi süreli devam ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından; hizmet yerini terk etmeme ve oda hapsi cezaları disiplin kurulları ve disiplin amirleri tarafından; Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası yüksek disiplin kurulları tarafından verilir.
TSK Disiplin Kanunu m.43/1 uyarınca; Askerî öğrenciler ile erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezaları ile ilgili yargı yolu kapalıdır. Bu cezalar ile ilgili kanun yolunun kapalı olması kanaatimizce hak arama hürriyetinin engellenmesidir. Aylıktan Kesme, Hizmet Yerini Terk Etmeme ve Silahlı Kuvvetlerden Ayırma disiplin cezaları ile ilgili ise kanun yolu açıktır. 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun kapsamında bu şekilde bir ayrıma gidilmemiş olup Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nda görev yapan personel hakkında tesis edilen tüm nevideki disiplin cezaları ile ilgili disiplin cezasının kesinleşmesine müteakip yargı yolu açıktır.
TSK Disiplin Kanunu’nda düzenlenen en ağır disiplin cezası Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezasıdır. Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası dışında kalan disiplin cezaları neticesinde ilgilinin atama, sicil, yurt dışı geçici görev, statü geçiş sınavı vb özlük hakları açısından amirleri nezdinde menfi düşünce hasıl olması muhtemeldir. Yahut bu disiplin cezalarına istinaden ceza puanlarının toplamı sonucunda Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası verilmektedir.
Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası;
a) Aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek,
b) Ahlaki zayıflık,
c) Hizmete engel davranışlarda bulunmak,
ç) Gizli bilgileri açıklamak,
d) İdeolojik veya siyasi amaçlı faaliyetlere karışmak
e) Uzun süreli firar etmek,
f) Disiplinsizliği alışkanlık hâline getirmek,
g) İffetsiz bir kimse ile evlenmek veya böyle bir kimse ile yaşamak ,
ğ) Gayri tabii mukarenette bulunmak,
h) Terör örgütleriyle ilişkisi olmak: Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak, hallerinde tesis edilmektedir.
Ayrıca;
En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son bir yıl içinde onsekiz disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam oniki defa veya daha fazla disiplin cezası alma veya en son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son beş yıl içinde otuzbeş disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam yirmibeş defa veya daha fazla disiplin cezası almak halinde de Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası tesis edilmektedir.
Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası genelde “Hizmete engel davranışlarda bulunmak” disiplinsizliğinden dolayı tesis edilmektedir. Fakat bu disiplinsizliğin kanuni tanımı “Uygunsuz davranışlarda bulunmak” disiplinsizliğinin kanuni tanımına benzerdir. Bazı durumlarda, uygunsuz davranışlarda bulunmak disiplinsizliğine karşı hizmete kısmi süreli devam cezası tesis etmek yerine idare takdir hakkını ölçüsüz kullanarak hizmete engel davranışlarda bulunmak disiplinsizliğinden dolayı Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası vermektedir. Bir başka husus ise personel hakkında idari yönden Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası tesis edilmesi ile birlikte genellikle ceza hukuku açısından Savcılığa Suç Dosyası gönderildiği durumlar olmaktadır. Personelin soruşturma aşamasında KYOK/İddianame düzenlenmesi veya kovuşturma aşamasında Beraat/Mahkûmiyet vb karar verilmesi beklenmeden yani suç her türlü şüpheden uzak, kesin, inandırıcı şekilde sübuta ermeden meslekten çıkartılması da hukuka aykırıdır.
İlgililerin Aylıktan Kesme ve Hizmet Yerini Terk Etmeme cezaları ile ilgili 60 gün içerisinde iptal davası açmasında atama, sicil, yurt dışı geçici görev, statü geçiş sınavı vb hususlar açısından hukuki yarar bulunmaktadır. Bir diğer hukuki yarar ise olası bir Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası neticesinde açılacak olan iptal davasında bu davalar ile ilgili iptal kararı alınması mevcut dava açısından önem arz edecektir.
Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası Yüksek Disiplin Kuruluna (YDK) sevk edilen personel avukatı vasıtası ile de yazılı ve sözlü savunma yapabilir.
YDK kararı ile Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası ile cezalandırılan ilgililerin ise idari işlemin tebliğine müteakip 60 gün içerisinde yürütmeye durdurma talepli iptal davası açmak suretiyle yasal yollara başvurmasında hukuki yarar bulunmaktadır.
Danıştay 12. Dairesi’nin 17.11.2020 tarihli kararında “…davacıya isnat edilen disiplin cezasına konu eylemler ile adli kovuşturmaya konu eylemlerin aynı olduğu, disiplin soruşturmasında adli soruşturma aşamasında elde edilen delillerin kullanıldığı dikkate alındığında, … Ağır Ceza Mahkemesi’nce E:… sayılı dosyada yapılan yargılama neticesinde hakkında beraat kararı verilen davacının, üzerine atılı disiplin cezasına konu fiillerin sübuta ermediği anlaşıldığndan, devlet memurluğundan çıkarılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptaline, parasal haklarının tazmini isteminin kabulüne karar verilmiştir…” denilmektedir.
Danıştay 2. Dairesi’nin 07.01.2021 tarihli kararında “……..bu haliyle şüphelilere isnat edilen görevi kötüye kullanma suçunun unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle davacı ve…hakkında kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verilmiştir. Bu durumda; davacı hakkında verilen ve yukarıda belirtilen kovuşturmaya yer olmadığı kararına esas olan fiillerin, görülmekte olan dava konusu uyuşmazlığın da temelini oluşturduğu açık olup, Bölge İdare Mahkemesince söz konusu kovuşturmaya yer olmadığı kararının değerlendirilmesi suretiyle yeni bir karar verilmesi gerektiğinden, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.” denilmektedir.
Danıştay 12. Dairesi’nin 17.06.2021 tarihli kararında “….Görevi kötüye kullanmak suçu” nedeniyle hapis cezasıyla cezalandırıldığı …. davacının sabit olan fiileriyle “ölçülü” bir ceza ile cezalandırılması gerekirken, eylemi ile orantılı olmayan Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin olarak tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir..” denilmektedir.
